Με βάση τις αποφάσεις της  Εθνικής Επιτροπής για τα Ναρκωτικά, η ΑΑΕΚ τροχοδρόμησε την εγκατάσταση μηχανών αυτόματης παροχής κουτιών μείωσης της βλάβης, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας. O στόχος του έργου είναι η εύκολη πρόσβαση των χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών σε κουτιά μείωσης της βλάβης ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την ενέσιμη χρήση  ουσιών. Η χρήση των συγκεκριμένων εργαλείων μείωσης της βλάβης δύναται να μειώσει την εξάπλωση των λοιμωδών νοσημάτων και ειδικότερα του ιού της Ηπατίτιδας Γ (HCV) και του ιού HIV και άλλους κινδύνους υγείας που απορρέουν από την κοινή ή επαναλαμβανόμενη χρήση συριγγών και άλλων ενέσιμων εργαλείων. Το μέτρο αυτό αναμένεται να αυξήσει την πρόσβαση στις αποστειρωμένες βελόνες και σύριγγες, αφού είναι διαθέσιμες 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες τη βδομάδα και παρέχουν κάποιο βαθμό ανωνυμίας όσον αφορά την πρόσβαση στο υλικό.

Τα μηχανήματα τοποθετήθηκαν στις 5 επαρχίες:

• Επαρχία Λευκωσίας: έξω από το Κέντρο Άμεσης Πρόσβασης και Μείωσης της Βλάβης ΣΤΟΧΟΣ (κέντρο Λευκωσίας)
• Επαρχία Λεμεσού: Παλιό Νοσοκομείο Λεμεσού (πλησίον του προγράμματος ΣΩΣΙΒΙΟ)
• Επαρχία Λάρνακας: παλιό Νοσοκομείο Λάρνακας (πλησίον Υγειονομικού)
• Επαρχία Αμμοχώστου: Κέντρο Υγείας Αμμοχώστου (στην είσοδο)
• Επαρχία Πάφου: Εξωτερικός χώρος στο Γενικό Νοσοκομείο Πάφου (πλησίον Τμήματος Πρώτων Βοηθειών).

Εντός του 2023, η ΑΑΕΚ αντικατέστησε τις μηχανές στη Λευκωσία, Λεμεσό και Λάρνακα με καινούριες. Επίσης, κουτιά μείωσης της βλάβης από το 2023 δίδονται και μέσω των προγραμμάτων υποκατάστασης του ΟΚΥπΥ.

Η συγκεκριμένη δράση αποτελεί ένα προληπτικό μέτρο με στόχο την αποτροπή μιας πιθανής επιδημικής έξαρσης των λοιμωδών νοσημάτων, φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με αποτέλεσμα την απώλεια ανθρώπινων ζωών, αλλά και την αποφυγή την εκ των υστέρων λήψη μέτρων, λιγότερο αποτελεσματικών και ενδεχομένως περισσότερο δαπανηρών.

Οι κινητές μονάδες μείωσης της βλάβης εφαρμόζονται σε πολλές χώρες, σε διεθνές επίπεδο. Πέραν από ανταλλαγή συριγγών, παρέχουν και άλλες υπηρεσίες υγείας, μείωσης της βλάβης αλλά και κοινωνικής στήριξης. Προσαρμόζονται σε αλλαγές στην τοποθεσία αλλά και στον τύπο χρήσης ουσιών παρέχοντας ένα επίπεδο ανωνυμίας και εύκολης πρόσβασης. Επίσης, προσελκύουν άτομα που κάνουν προβληματική χρήση και υιοθετούν συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, αλλά και άτομα από διάφορα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, τα οποία συνήθως δεν προσεγγίζονται από άλλα μοντέλα υπηρεσιών. Κάνουν παραπομπή σε διάφορες υπηρεσίες και παρέχουν εξειδικευμένες παρεμβάσεις όπως πρωτογενής φροντίδα, θεραπεία για τον ιό του HIV κτλ.

Εντός Ιουλίου 2020, ξεκίνησε τη λειτουργία της η πρώτη Κινητή Μονάδα Μείωσης της Βλάβης στην Κύπρο, για άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα ουσιοεξάρτησης, ένα πρόγραμμα ιδιαίτερα πρωτοποριακό για τα δεδομένα της Κύπρου αλλά και της Ευρώπης.

Η Κινητή Μονάδα Μείωσης της Βλάβης “Care Zone” στοχεύει στη διασφάλιση εύκολης πρόσβασης στην πληροφόρηση για ασφαλή χρήση και άλλα θέματα υγείας, στην παροχή και ανταλλαγή συριγγών, όπου χρειάζεται, στη διασφάλιση της ενημέρωσης των ατόμων για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και την κινητοποίησή τους για την αξιοποίηση των υπηρεσιών, στη διενέργεια ειδικών διαγνωστικών τεστ στις μολυσματικές ασθένειες (HIV, HCV, HBV) καθώς και στην παροχή ειδών προσωπικής υγιεινής και προφυλακτικών.

Η Κινητή Μονάδα καλύπτει περιοχές σε Παγκύπριο επίπεδο που δεν είναι εύκολα προσβάσιμες, καθώς και χώρους συνεύρεσης της νεολαίας όπως φεστιβάλ μουσικής, χώρους νυκτερινής διασκέδασης κ.α.

Η Κινητή Μονάδα θα στοχεύει στη μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με την κατάχρηση ουσιών, τόσο σε επίπεδο ατόμου, όσο και σε επίπεδο προστασίας της δημόσιας υγείας. Τα μέτρα αυτά αποσκοπούν στη μείωση των κοινωνικο- οικονομικών επιπτώσεων και των επιπτώσεων στην υγεία του ατόμου ευρύτερα, η ενίσχυση της δημόσιας υγείας καθώς και η κοινωνική ευαισθητοποίηση της ευρύτερης κοινωνίας στο θέμα των εξαρτήσεων.

Η κινητή μονάδα χρηματοδοτείται εξολοκλήρου από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου και διαχειρίζεται από το πρόγραμμα Άμεσης πρόσβασης και Μείωσης της Βλάβης «ΣΤΟΧΟΣ», ένα συνεταιριστικό πρόγραμμα μεταξύ του Παγκύπριου Αντιναρκωτικού Σύνδεσμου και των Νοσηλευτικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας.

Με βάση το Δείκτη Επικράτησης Μολυσματικών Ασθενειών του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (Τμήμα Παρακολούθησης/ΕΚΤΕΠΝ), μεγάλο ποσοστό των ενδοφλέβιων χρηστών που εξετάζεται, το οποίο κυμαίνεται από 50-60%, διαγιγνώσκεται θετικό στην Ηπατίτιδα Γ. Εντούτοις, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη πως ο αριθμός των ενδοφλέβιων χρηστών που υποβάλλονται σε αιματολογικές εξετάσεις είναι πολύ μικρός (περίπου 1/3).

Συνεπώς, η ΑΑΕΚ έχει προχωρήσει στην αγορά ειδικών διαγνωστικών τεστ ταχείας ανίχνευσης (rapid tests) για HIV, Ηπατίτιδα Β και Ηπατίτιδα Γ και στην εκπαίδευση του προσωπικού των θεραπευτικών δομών, ούτως ώστε να γίνεται μία προκαταρκτική εξέταση σε χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών που προσεγγίζουν τα θεραπευτικά προγράμματα (κατόπιν συγκατάθεσης τους πάντοτε).

Στόχος της εν λόγω δράσης είναι η:

• Αύξηση της προσβασιμότητας στις εξετάσεις για λοιμώδη νοσήματα
• Αύξηση της προσβασιμότητας των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με Ηπατίτιδα Β- Γ ή/και HIV στην κατάλληλη θεραπεία
• Ενθάρρυνση για εμβολιασμό για Ηπατίτιδα Α και Β
• Αύξηση της προσβασιμότητας σε συμβουλευτική και ενημέρωση σχετικά με την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων
• Βελτίωση της επιδημιολογικής επιτήρησης των λοιμωδών νοσημάτων ανάμεσα στο συγκεκριμένο πληθυσμό
• Βελτίωση της γενικότερης υγείας του ατόμου και διασφάλιση της δημόσιας υγείας.

Οι επιβεβαιωτικές εξετάσεις για τα λοιμώδη νοσήματα παρέχονται δωρεάν, εμπιστευτικά και ανώνυμα στα ακόλουθα Συμβουλευτικά Κέντρα των Κρατικών Νοσοκομείων:

• Γρηγόρειος Κλινική Γενικού Νοσοκομείου Λάρνακας – τηλ. 24800466
• Συμβουλευτικό Κέντρο Ειδικών Ιογενών παθήσεων Νοσοκομείου Αρχ. Μακάρειος ΙΙΙ, Λευκωσία – τηλ. 22405492
• Συμβουλευτικό Κέντρο Ειδικών Ιογενών Παθήσεων Κέντρου Υγείας Λίνόπετρας – τηλ. 25804102, 95722559.

Στην Κύπρο, η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου συντονίζει μια ολοκληρωμένη παρέμβαση για την παροχή ναλοξόνης (σε μορφή ρινικού σπρέι) σε χρήστες οπιοειδών που συμμετέχουν στα προγράμματα υποκαταστάσης και μείωσης της βλάβης. Η παρέμβαση προϋποθέτει την εκπαίδευση των χρηστών σε θέματα όπως η αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου που οδηγούν στην υπερβολική χρήση, η αναγνώριση της υπερβολικής χρήσης, οι σωστοί τρόποι αντιμετώπισης της υπερβολικής χρήσης, οι μέθοδοι χορήγησης ναλοξόνης, η χρονική περίοδος διάρκειας της αποτελεσματικότητας της ναλοξόνης και οι βασικές τεχνικές πρώτων βοηθειών.

Τα προγράμματα μείωσης της βλάβης που συμμετέχουν στη δράση είναι τα εξής:

• Πρόγραμμα υποκατάστασης «ΓΕΦΥΡΑ», Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Υπουργείου Υγείας (Νοσοκομείο Αθαλάσσας, τηλ.: 22402194 / 22402130)
• Πρόγραμμα Υποκατάστασης «ΣΩΣΙΒΙΟ», Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Υπουργείου Υγείας (Παλαιό Νοσοκομείο Λεμεσού, τηλ.:  25305111 Γρ. Νοσ. / Γρ. Ψυχ. Στήριξ. 25305077)
• Μονάδα Υποκαταστάτων «ΔΙΑΒΑΣΗ» Λάρνακας, Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Υπουργείου Υγείας (Παλαιό Νοσοκομείο Λάρνακας, τηλ.: 
  24828795)
• Μονάδα Υποκαταστάτων «ΣΤΡΟΦΗ» Πάφου,  Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Υπουργείου Υγείας (Γενικό Νοσοκομείο Πάφου, τηλ.: 26803144/ 26803174)
• Μονάδα Υποκαταστάτων «ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ» Αμμοχώστου Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Υπουργείου Υγείας (Κέντρο Υγείας Αμμοχώστου, τηλ.: 23815078/ 23815089)
• Kέντρο Άμεσης Πρόσβασης και Μείωσης της Βλάβης «ΣΤΟΧΟΣ»- Παγκύπριος Αντιναρκωτικός Σύνδεσμος και Νοσηλευτικές Υπηρεσίες Υπουργείου Υγείας (Mαρίας Συγκλητικής 1, 1011 Λευκωσία, τηλ.: 22460077)

Η ΑΑΕΚ έχει εκπονήσει επίσης κατευθυντήριες γραμμές για εφαρμογή της δράσης καθώς και φυλλάδιο με οδηγίες χορήγησης της ναλοξόνης, το οποίο διατίθεται και σε μορφή βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=Dlj6A2b8ANA&t=2s).

Στόχος της ΑΑΕΚ είναι στο επόμενο στάδιο να προωθηθεί η εκπαίδευση των μελών της οικογένειας των χρηστών στη χορήγηση ναλοξόνης.